Koolmonoxide is een giftig gas dat ontstaat als een brandstof niet helemaal goed verbrandt. Ieder jaar overlijden in Nederland ongeveer tien tot vijftien mensen aan koolmonoxidevergiftiging, en nog veel meer mensen worden er ziek van en komen in het ziekenhuis terecht. Wat is het, hoe herkent u het, en het belangrijkst: hoe voorkomt u het?
Hoe ontstaat koolmonoxide?
Koolmonoxide komt vrij uit koolstof of fossiele brandstoffen als hout, aardolie, aardgas, steenkool en bruinkool. Als deze materialen niet volledig verbrand worden, ontstaat er een giftig gas. Voluit spreekt men van koolstofmono-oxide, afgekort is het CO, en in de volksmond ‘kolendamp’.
In de natuur komt het gas vrij bij bosbranden of vulkaanuitbarstingen. Dichter bij huis komt CO voor als kachels, cv-ketels of geisers niet goed werken. Daarnaast zit koolmonoxide in uitlaatgassen en in tabaksrook. Rokers bijvoorbeeld, inhaleren het gas dagelijks en in hun bloed is een percentage ervan terug te vinden.
Waarom is koolmonoxide (CO) gevaarlijk?
Koolmonoxide is geurloos en onzichtbaar. Het wordt gevaarlijk als het gas nergens heen kan en zich ophoopt, bijvoorbeeld in een slecht geventileerde kleine ruimte. Het gas is lichter dan zuurstof, en neemt de plek ervan in. In een kamer, maar ook in ons bloed.
Een klein beetje koolmonoxide neemt in het lichaam al heel veel plek in. Er komt dan minder zuurstof in onze hersenen en dat is erg gevaarlijk. Daarnaast is CO erg brandbaar en explosief.
Hoe voorkomt u CO thuis?
Volg de volgende stappen om het zo veilig mogelijk te houden in huis:
- Zorg ervoor dat er altijd frisse lucht in huis is door goed te ventileren. Open de ramen een paar keer per dag en houd de roostertjes in uw kozijnen open. Dit is extra belangrijk als u een houtkachel of open haard in huis heeft. Houd dan ook de schoorsteen of afvoerbuizen goed schoon en verwijder alle as.
- De meerderheid van CO-vergiftigingen komen door moderne cv-ketels. Zelfs al is uw apparatuur gloednieuw, is het belangrijk om uw installatie ieder jaar te laten controleren door een specialist.
- Hang koolmonoxidemelders op! In ruimtes met verbrandingsapparatuur zoals een ketel of geiser hangt u die het beste hoog aan de muur of aan het plafond. In werk- en slaapruimtes op ademhoogte. Zorg er in elk geval voor dat u nooit een melder naast een raam of ventilatiepunt hangt, achter een gordijn of verstopt bij meubels.
- Zelf een kachel installeren, verplaatsen of vervangen lijkt zo gepiept, maar doe het niet. Een professionele monteur is de enige die kan garanderen dat een kachel veilig is geïnstalleerd. Dit geldt ook voor geisertjes en boilers in vakantiehuisjes of boten.
Hoe herkent u een CO-lekkage?
Koolmonoxide is juist gevaarlijk omdat het onzichtbaar is. Toch zijn er een aantal aanwijzingen dat er koolmonoxide aanwezig is in huis:
- Vage lichamelijke klachten als hoofdpijn, vermoeidheid, sufheid, duizeligheid en misselijkheid, die langzaam afnemen als u buiten bent.
- Ergere klachten als braken, een versnelde hartslag en bewusteloosheid kunnen wijzen op langdurige blootstelling aan het giftige gas.
- Bij een blauwe vlam weet u zeker dat de kachel, geiser, cv- of combiketel goed werkt. Een oranje vlam betekent dat er een gebrek aan zuurstof is en wijst op CO.
- Ook zaken als roet of roest in uw apparatuur kunnen wijzen op slechte verbranding en dus op risico voor koolmonoxide.
- Beslagen ruiten in huis wijzen in elk geval op slechte ventilatie, maar de condens kan ook betekenen dar er verbrandingsgassen aanwezig zijn.
Wat moet u doen als u vermoedt dat er CO in huis is?
Als u denkt dat er koolmonoxide in huis is, neem dan de volgende stappen in deze volgorde:
- Zet ramen en deuren wijd open zodat het gas zich niet verder kan ophopen.
- Waarschuw iedereen in huis.
- Ga onmiddellijk naar buiten en check of iedereen er is.
- Bel 112.
